خانه‌ای که به ازدحام کوچه خوشبختی می‌رسد
خانه‌ها تنها مشتی آجر و خشت و سیمان نیستند؛ دریچه‌های کوچک معناداری هستند که با هویت صاحبان‌شان معنا پیدا می‌کنند، مثل این خانه زیبایی که در چای کنار تبریز با نام و نشان «پروین اعتصامی» گره خورده است.
هر چند پروینِ شعر و ادب، عمر کوتاهی داشت و تنها سی و پنج سال زندگی کرد ولی این باعث نشد او به مثابه بسیار مردمان دیگر در تاریکی و گمنامی چشم از جهان فرو بندد. زندگی پروین از آن روزگارانی بود که با طول نباید محاسبه کرد چرا که در همان مدت کوتاه او توانست گنجینه پربهایی را تقدیم فرهنگ این سرزمین کند.
اگر تبریز را همواره با نام شهریار شناخته و توصیف کرده اند و باز هم معرفی می کنند، ولی این شهر خاستگاه زنی خوش ذوق هم بوده است. زنی که از مردمان زمانه خود بود و لبخندهایی مطمئن داشت.
شاید همین بازنگری دوباره به جایگاه پروین بود که چند سال پیش باعث همت جمعی شد و تصمیم بر احیای خانه پدری او شد.
رهائیت باید، رها کن جهانرا
نگهدار ز آلودگی پاک جانرا
بسر برشو این گنبد آبگون را
بهم بشکن این طبل خالی میانرا
خانه پروین اعتصامی در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۶۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
شاید نام پروین را در مسیر خیابان چای کنار تبریز نرسیده به پل شهید بهشتی(منصور سابق) بر روی لوح معرفی کوچه‌ای دیده باشیم که سابق بر این نامش کوچه ساوجبلاغی‌ها بود و اکنون نام «پروین اعتصامی» را به تناسب وجود خانه پدرش یوسف اعتصامی در این کوچه، برگزیده است.
خانه پروین اعتصامی در تبریز، یا همان خانه پدری‌اش، بنایی وسیع و دلباز است که قدمتش به دوره پهلوی اول می‌رسد. خانه دو طبقه‌ای که داخل کوچه‌ای به نام خودش، در محله ششگلان قرار گرفته است. حیاط بزرگ خانه با باغچه‌ها و حوض میانش چشم‌انداز اولیه‌ای است که هر مهمان تازه واردی را به دیدن ساختمان آجری انتهایش راهنمایی می‌کند. از زمان افتتاح رسمی این خانه، مجسمه‌ای از پروین نیز در ابتدای پله‌ها ایستاده؛ گویی همپای دیگر مهمانان به دیدار زادگاه و خانه کودکی خود آمده است.
خانه بانوی شعر و ادب فارسی از دو طبقه و یک زیر زمین تشکیل شده که یک هشتی ورودی آن به ساختمان است. دو اتاق و یک سالن با دو ورودی شرقی و غربی منظر خلوت و دلنشینی از طبقه اول خانه است.
دو بهار خواب، سه اتاق که یکی از آنها به آب انبار قدیمی راه دارد و یک تنور پخت نان که طی مرمت از زیر خاک بیرون آمده است هم در طبقه بالای راه پله قرار دارند. زیر زمین خانه هم از یک حوضخانه با سقف کلیل آذری و پنج اتاق گهواره‌ای تشکیل شده است.
شاید به دلیل وجود حیاط وسیع و دلباز ۹۲۰ متری‌اش باشد که بسیاری از بازدیدکنندگان از خانه پروین اعتصامی در دفتر نظرات مردمی مطالبی با این مضمون مشترک نوشته‌اند که «زندگی در چنین خانه‌ای طبع شعر و ذوق هنری را تقویت می‌کند. »
هر بلائی کز تو آید نعمتی است
هر که را رنجی دهی آن راحتی است
زان به تاریکی گذاری بنده را
تا ببیند آن رخ تابنده را
با مرمت و احیای این خانه بود که اینجا تبدیل به فضایی مناسب جهت برگزاری نمایشگاه های هنری و جلسات علمی و ادبی شد تا کاربری آن به فراخور صاحبان خوش ذوق و هنرمندش حفظ شود. چند سالی می شود این خانه به محل دائمی «بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان» تبدیل شده است.
حالا خانه پروین اعتصامی تبدیل به یکی از نقاط گردشگری تبریز شده که هر گردشگری را به سوی خود فرا می خواند و پروین با آن هیبت زنانه و روسری گره خورده پای پله ها ایستاده و میهمانان خانه اش را دعوت به لختی ماندن در این سرای تاریخی می کند. این خانه در پنجمین محور گردشگری تبریز واقع شده است..
محور شماره ۵ گردشگری تبریز شامل «خانه‌پروین اعتصامی، موزه‌قاجار، مجموعه مقبره‌الشعرا، پارک قائم‌مقام، خانه شربت‌اوغلی، درب باغمیشه، کارگاه سفال استاد قابچی، خانه ثقه الاسلام، مسجد صاحب‌الامر، مجموعه میدان صاحب‌آباد، بازار شتربان، درب شتربان و بازار بزرگ تبریز» است.
شاید همین اهمیت تاریخی و جایگاه گردشگری بود که سبب شد مسیر رسیدن به این خانه بهسازی و زیباسازی شود. امروز کف‌سازی کوچه پروین اعتصامی را به طول ۲۱۰ متر و عرض ۷ متر و نورپردازی ساختمان این خانه تاریخی توسط شهرداری منطقه یک تبریز به بهره برداری می رسد تا گامی در راستای بهبود زیرساخت برای حضور گردشگران فراهم شود.
