طلوع تبریز؛ آلودگی هوا یکی از چالش های مهم زیست محیطی است که بسیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهای صنعتی و درحال توسعه با آن مواجه هستند. کارخانجات صنعتی غرب تبریز نیز یکی از منابع اصلی آلودگی هوای شهر تبریز و اطراف این شهر می باشند.
غرب تبریز یک منطقه صنعتی بوده و صنایع بزرگ آذربایجان شرقی مثل شرکت پتروشیمی، نیروگاه تبریز، پالایشگاه تبریز و تعداد زیادی از دیگر صنایع کوچک و بزرگ در آن جمع شده اند. اما مردم این منطقه سالهای متمادی از آلودگی ناشی از این صنایع رنج برده اند و کمتر مسئولی اقدامی در راستای رفع آلایندگی این صنایع انجام داده و یا به موضوع تاثیر این صنایع آلاینده در زندگی و سلامتی مردم غرب تبریز پرداخته است.
هم‌زیستی با آلودگی قصه‌ی تکراری مردم در غرب تبریز است که در حاشیه‌ی صنایع آلاینده گذران زندگی می‌کند. صنایعی که دود خطرآفرین آنها زندگی روزانه مردم را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب افت کیفیت زندگی در این مناطق می شود.
تفاوت کیفیت هوا در شرق و غرب تبریز
با توجه به تجمیع این کارخانجات آلاینده، اگر بخواهیم کیفیت هوای شرق و غرب تبریز را مقایسه کنیم به راحتی می توانیم این موضوع را مشاهده کنیم که این کارخانجات در شرایطی بدون پرداخت عوارض آلایندگی و حق مسئولیت های اجتماعی به فعالیت می پردازند که زندگی شهری در غرب تبریز به شکل ملموسی تحت تاثیر قرار گرفته است.
با تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۰ قوانین مربوط به عوارض آلاینده فضای سبز تغییر کرد. در این مصوبه از نیم تا یک و نیم درصد فروش صنایع آلاینده است که ملزم به پرداخت عوارض هستند و این هزینه باید به شهرداری پرداخت شود تا در جهت رفع اثرات آلودگی این صنایع در شهر هزینه شود. این کارخانجات آلاینده به علت صدمه‌ای که به زندگی شهروندان از بابت آلودگی هوا می زنند، تا زمانی که آلودگی تولیدی خود را کاهش نداده‌اند، موظف به پرداخت و جبران خسارت‌های زیست محیطی هستند و باید به واسطه ارائه امکانات و خدمات به شهر جان تازه‌ای ببخشند.
مسئولیت‌های اجتماعی صنایع؛ حقی که از مردم دریغ می‌شود
همچنین یکی دیگر از مهمترین وظایف این صنایع ایفای نقش‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی خود در قبال شهر و شهروندان می باشد. مقوله ای که در دنیا تازگی ندارد و نمونه های فراوانی از آن را می توان نام برد. اما متاسفانه در تبریز به دلیل نبود ساز و کار لازم، نبود مطالبه گری و عدم وجود تعامل سازنده این موضوع یا رخ نداده و یا بسیار کم رنگ بوده است. شرایط به شکلی است که امروزه یکی از مطالبات و دغدغه های جدی نخبگان، رسانه ها و مردم این موضوع می باشد. موضوعی که در صورتی که در کانون توجه مسئولان استان قرار بگیرد می تواند منجر به تحولات مثبت در تبریز و استان گردد.
دود آلودگی صنایع غرب تبریز در چشم مردم
روح‌الله رشیدی، عضو شورای شهر تبریز در گفتگو با آذرانجمن در این خصوص عنوان کرد: توسعه صنایع در استان در سالهای گذشته به غرب تبریز بوده و صنایع بزرگ و کوچک تبریز در این منطقه مستقر هستند که عموما شاخص های زیست محیطی در آنها مراعات نشده و مجموعه هایی مانند کلر پارس و پتروشیمی تبریز با سوخت مازوت و آلایندگی بالا بیخ گوش نقاط شهری ساخته شده اند.
وی افزود: متاسفانه در گذشته در استقرار صنایع بزرگ و جانمایی آنان در کلانشهرها محاسبه درست انجام نشده و علت آلایندگی تبریز این است که اصول اولیه محیط زیست را در استقرار صنایع رعایت نشده و تمام آلایندگی ها وارد شهر می‌شود و ما مجبور به هزینه های گزاف برای رفع آلایندگی هستیم.
وی اضافه کرد: در هیچ نقطه ای از کشور پتروشیمی و پالایشگاه در مسیر وزش باد و در جوار شهری با جمعیتی بالغ بر سه میلیون نفر احداث نشده است چرا که باد هرگونه آلودگی را به داخل شهر می آورد؛ از این رو باید نظارت بیشتری بر واحد صنعتی غرب تبریز داشته باشیم.
رشیدی با اشاره به این موضوع که توسعه فضای سبز مهمترین عاملی است که می تواند شهر را در برابر آلودگی این صنایع محافظت کند، افزود: گسترش صنایع و آلاینده‌ها در فضای داخلی و پیرامونی شهر، ضرورت چاره‌جویی و مقابله با این تهدیدات را به عنوان خطرات جدی زیست محیطی در ذهن‌ها ضروری می‌سازد و با نهال‌کاری و ایجاد فضای سبز شهری می‌توان در قسمت غربی شهر که صنایع مختلف تولیدی را در خود جای داده است با این تهدید مقابله کنیم.
تبریز محروم از سهم عوارض آلایندگی
این عضو شورای اسلامی شهر تبریز با اشاره به اینکه گزارش سه ماهه ارائه شده توسط شهرداری تبریز فاقد جداول مربوط به بدهی و مطالبات است، افزود: یکی از اتفاقات مثبت در منابع درآمدی شهرداری، ۵۷۹ میلیارد تومان از محل عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده است اما هنوز نتوانستیم سهم شهرداری تبریز از عوارض آلایندگی را اخذ کنیم.
رشیدی با اشاره به لزوم ورود مسئولین استانی به موضوع آلایندگی صنایع غرب تبریز، بیان کرد: موضوعات اینچنینی به هماهنگی و تعامل بیشتر مسئولان شهری و استانی نیازمند است و تنها با مدیریت یکپارچه می توانیم مشکلات بزرگ استان در تمامی حوزه‌ها از جمله مسائل محیط زیستی را حل کنیم.
لزوم هم‌افزایی استانی برای حل آلودگی هوای تبریز
وی تاکید کرد: دلیل آلودگی هوای تبریز هر چه که هست، نیازمند یک هم‌افزایی استانی و شاید ملی برای حل آن است. صنایع سنگین، نیروگاه، خودروهای شهری، وارونگی هوا، کاهش سهمیه سوخت گاز استان، همگی عواملی هستند که به نوعی در این آلودگی دخیل هستند و نمی‌توان صرفا یکی از این عوامل را دلیل آلودگی هوای تبریز دانسته و مابقی را مبری دانست.
